Τον μακαριστό καθηγητή Δογματικής και Ιστορίας της Φιλοσοφίας της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, Νίκο Ματσούκα, τίμησε η γενέτειρά του πόλη της Ξάνθης, στα χώματα της οποίας και αναπαύεται, μέσα από μια αφιερωματική εκδήλωση μνήμης.
Οι εκδηλώσεις μνήμης ξεκίνησαν με Θεία Λειτουργία, την οποία τέλεσε ο Σεβ. Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου, κ. Ανδρέας, Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης, στον Ιερό Καθεδρικό Ναό της του Θεού Σοφίας. Η εκδήλωση, η οποία έλαβε χώρα την Παρασκευή 21 Δεκεμβρίου πραγματοποιήθηκε στο αμφιθέατρο μιας σχολικής μονάδας, με την πλειοψηφία του ακροατηρίου να αποτελείται από μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Με πρωτοβουλία του 3ου Γενικού Λυκείου και με ομόφωνη έγκριση του Δημοτικού Συμβουλίου, όπως σημείωσε στον σχετικό χαιρετισμό του ο Δήμαρχος Ξάνθης κ. Χαράλαμπος Δημαρχόπουλος, ο δρόμος μπροστά από το σχολείο έλαβε, πλέον, το όνομα του Νίκου Ματσούκα. Ο δήμαρχος τόνισε τη σημασία της αναγνώρισης του προσώπου του Νίκου Ματσούκα από την πόλη στην οποία γεννήθηκε και προσέθεσε πως, πλέον, θα συγκαταλέγεται στην κληρονομία της μαζί με άλλους σπουδαίους Ξανθιώτες, όπως ο Μάνος Χατζιδάκις και ο Στέφανος Ιωαννίδης.
Η πρωτοβουλία για την απόδοση της οφειλόμενης τιμής στο πρόσωπο του Νίκου Ματσούκα, ανήκει στον διευθυντή του 3ου Γενικού Λυκείου, κ. Κωνσταντίνο Τσεντικόπουλο, ο οποίος υπήρξε και φοιτητής του, καθώς και στην εκπαιδευτικό, κ. Αλίκη Μιχαλοπούλου. Με τρόπο ταπεινό, ευγενικό και διακριτικό, όπως ταίριαζε στο τιμώμενο πρόσωπο, η κοινότητα του 3ου Γενικού Λυκείου υλοποίησε μια σκέψη που φώλιαζε στην καρδιά και άλλων Ξανθιωτών. Το δε γεγονός πως η πρόταση προήλθε από μία σχολική κοινότητα, την καθιστά ιδιαιτέρως σημαντική και πιστή στο πνεύμα του μακαριστού, ο οποίος αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή του στην υπηρεσία της Παιδείας. Εκατοντάδες, πια, μαθητές θα περνούν καθημερινά την πύλη του σχολείου και θα συναντούν την πινακίδα με την επιγραφή «Οδός Νίκου Ματσούκα, Ξανθιώτης Πανεπιστημιακός Δάσκαλος (1934-2006)».
Την έναρξη της εκδήλωσης κήρυξε ο Σεβ. Μητροπολίτης Ξάνθης και Περιθεωρίου κ. Παντελεήμων, ο οποίος, στον χαιρετισμό του, αναφέρθηκε στο πνεύμα του θεολογικού έργου του μακαριστού καθηγητή. Για τον καθηγητή-δάσκαλο, τον άνθρωπο των γραμμάτων, τον χαρισματικό και συνάμα αναγνωρισμένο ακαδημαϊκό θεολόγο, αλλά και τον λογοτέχνη της αλήθειας, μίλησαν ο Ξανθιώτης συγγραφέας και φιλόλογος κ. Θανάσης Μουσόπουλος, καθώς και δυο εκλεκτοί προσκεκλημένοι από την Θεσσαλονίκη, συνάδελφοι του μακαριστού, ο ομότιμος καθηγητής κ. Γεώργιος Μαρτζέλος και ο καθηγητής και διάδοχός του στην έδρα, κ. Χρυσόστομος Σταμούλης.
Ο κ. Μουσόπουλος, παρουσίασε τη σχέση του μακαριστού με τις ρίζες του και τη φτωχική καταγωγή του, όπως χαρακτηριστικά σημείωσε, αλλά και την πόλη και τον πολιτισμό της Ξάνθης, αναφερόμενος στη συμβολή του στον δημόσιο προβληματισμό μέσα από τα ακαδημαϊκά, κοινωνικά και λογοτεχνικά του κείμενα. Από τον κ. Μουσόπουλο έγινε μνεία και στο σημαντικό μεταφραστικό έργο του Νίκου Ματσούκα, το οποίο παρουσίασε στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό κείμενα των Φραντς Κάφκα, Μπερδιάγιεφ, Χέρμαν Έσσε, Βίλχελμ Ράιχ, Στανιλοάε, Πασκάλ και Ευδοκίμοφ. Ιδιαίτερα για την μετάφραση του Κάφκα, ο κ. Μουσόπουλος είπε πως αυτή η επιλογή του Ματσούκα, κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας, αποτελούσε πολιτική πράξη.
Για τον Ματσούκα ως εικόνα και πρότυπο δασκάλου μίλησε ο κ. Μαρτζέλος, τονίζοντας το ήθος του, την ταπεινότητα, την ακεραιότητα του χαρακτήρα του, και την αποστροφή που ένιωθε προς την εξουσιαστικότητα που διακρίνει πολλές φορές τις σχέσεις δασκάλων και μαθητών, καθηγητών και φοιτητών. Τα στοιχεία αυτά της προσωπικότητάς του, τον κατέστησαν ιδιαιτέρως αγαπητό στους φοιτητές του. Σύμφωνα με τον κ. Μαρτζέλο, τα αμφιθέατρα κατά τις παραδόσεις των μαθημάτων από τον Ματσούκα ήταν ασφυκτικά γεμάτα από φοιτητές και μάλιστα όχι μόνο της Θεολογικής Σχολής αλλά από ολόκληρο το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Σε σχέση με το μάθημα των Θρησκευτικών και τη στάση του Ματσούκα, ο κ. Μαρτζέλος διευκρίνισε πως ο μακαριστός υποστήριζε τον γνωσιολογικό χαρακτήρα του μαθήματος, ώστε αυτό να καταστεί εργαλείο πολύτιμο προς την κατεύθυνση ορθής κατανόησης του πολιτισμού μας και του πνευματικού πλούτου του από τους μαθητές.
Στον θεολόγο του διαλόγου και του ανοίγματος στον κόσμο και στις ετερότητές του αναφέρθηκε ο κ. Σταμούλης. Ο βαθύς γνώστης της Ορθόδοξης δογματικής διδασκαλίας Ματσούκας τόλμησε να αναζητήσει και να διαλεχθεί με τον ανθρώπινο πολιτισμό, αναγνωρίζοντας πως ολάκερη η ανθρώπινη εμπειρία και οι ποικίλες εκδηλώσεις της ανθρώπινης λειτουργίας αποτελούν μια ζωντανή συζήτηση του ανθρώπου με τον Θεό. Ο κ. Σταμούλης σημείωσε πως ο Ματσούκας διέκρινε αυτό που άλλοι αδυνατούσαν ή δεν τολμούσαν καν να φανταστούν: ο θεολογικός λόγος και προβληματισμός βρίσκεται διάχυτος παντού. Αν η ποίηση και το τραγούδι, για παράδειγμα, μπορούν και μιλούν για τη ζωή και για τον θάνατο, τότε, ο ορθόδοξος θεολόγος μπορεί να μιλήσει για τον Θεό ακόμα και μέσα από τα ποιήματα και τα τραγούδια, χωρίς καμία έκπτωση από την αλήθεια της Ορθοδόξου πίστεως.
Την εκδήλωση έκλεισε ο Σεβ. Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου, κ. Ανδρέας τονίζοντας ότι: «Η καρδιά και υπόσταση του αείμνηστου δασκάλου Νίκου Ματσούκα διαχεόταν από ειλικρίνεια, αυθορμητισμό, εντιμότητα, σεβασμό και αγάπη στον κάθε άνθρωπο, ανεξάρτητα από ηλικία, μορφωτικό επίπεδο ή κοινωνική κατάσταση.
Οι εκρήξεις του ήταν στιγμιαίες, φευγαλέες και παροδικές. Μοναδικό κριτήριο των σχέσεών του ήταν η αγάπη, η βοήθεια, η συμπαράσταση σε όλους, χωρίς αποκλεισμούς φρονημάτων, πιστευμάτων, ιδεολογικών απόψεων. Υποστήριζε μετά πάθους το νέο στελεχιακό δυναμικό της Θεολογικής Σχολής. Η επιστημονική του συγκρότηση και κατάρτιση ήταν τόσο υψηλή, που η αυτάρκειά του, πνευματική και επιστημονική δεν του επέτρεπε να χρησιμοποιήσει διοικητικά ή πειθαρχικά μέτρα. Έπειθε έργοις και λόγοις. Δάσκαλος της καταλλαγής και της ειρήνης. Χάραξε δρόμους και άνοιξε ορίζοντες με τα βιβλία του, τις παραδόσεις του, τους διαλόγους του, τις απόψεις και τοποθετήσεις του. Η καταλλαγή, ο αδιαπραγμάτευτος σεβασμός στη βούληση, στην άποψη, στο φρόνημα και στη συνείδηση του άλλου, υπήρξαν αξίες ιερές και απαραβίαστες για τον αείμνηστο Νίκο Ματσούκα, το δάσκαλο του χρέους, το ταμείο αρετών.
Δεν θεωρητικολογούσε για ιερά κείμενα και δεν θεολογούσε αναντικρυστά για την εν Χριστώ ελευθερία, την προστασία των μειονοτήτων, για τους πρόσφυγες και μετανάστες, για την ελευθερία της βούλησης του άλλου ή για τα ανθρώπινα δικαιώματα, διαψευδόμενος και αυτοαναιρούμενος, όταν καλείτο ο ίδιος να κάνει πράξη αυτά που έγραφε ή παρέδιδε στα μαθήματά του.
Ο Σεβ. Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου κ. Ανδρέας ευρισκόμενος εις την Ξάνθη αναφέρθηκε σε μια ιστορία που ο Νίκος Ματσούκας είχε διηγηθεί: Ένας ισχυρός και δυναμικός σουλτάνος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας αποφάσισε να εξισλαμίσει τους Ορθόδοξους, τους Εβραίους και τους Αρμένηδες της αυτοκρατορίας του. Όταν έστειλε το σχετικό φιρμάνι για υπογραφή, κατα τον ισλαμικό νόμο, στον σεΐχη του Ισλάμ (το θρησκευτικό αρχηγό του), αυτός επισκέφθηκε το σουλτάνο λέγοντάς του, ότι η ωραιότητα του κόσμου βρίσκεται στην ποικιλομορφία των ανθρώπινων χαρακτήρων, χαρισμάτων και προσώπων. Ο Θεός έπλασε πλήθος πτηνών, με διάφορα χρώματα και πάμπολλες φωνές. Δημιούργησε όχι μία, αλλά τέσσερις εποχές το χρόνο, με ποικιλία λουλουδιών, φρούτων και γεύσεων. Στους ανθρώπους έδωσε να μιλούν πολλές γλώσσες. Γι’ αυτό να σεβαστείς σουλτάνε μου και εσύ, του είπε, τις θρησκείες των υπηκόων σου και να τους αφήσεις να συνεχίσουν να ζουν με την πίστη τους και τα ιερά τους βιβλία. Ο σουλτάνος δέχτηκε τις απόψεις του σεΐχη του Ισλάμ και έτσι δεν προχώρησε στον πλήρη εξισλαμισμό των υπηκόων του».
Τέλος ο Σεβ. Αρκαλοχωρίου κ. Ανδρέας πρότεινε στον Σεβ. Μητροπολίτη Ξάνθης, κ. Παντελεήμονα, τη διοργάνωση από την τοπική Εκκλησία και τη Θεολογική Σχολή συνεδρίου στη μνήμη του καθηγητή, ο οποίος διαμόρφωσε θεολογικά και ανέδειξε επισκόπους, αλλά και πλήθος κληρικών και λαϊκών θεολόγων, οι οποίοι υπηρετούν σε εκκλησιαστικές και σχολικές κοινότητες της χώρας μας.
Μετά το πέρας της εκδήλωσης, ο Σεβ. κ. Ανδρέας, ο Πανοσιολ.Πρωτοσύγκελλος, Αρχιμ. π. Σωφρόνιος Γκουτζίνης εκ μέρους του Σεβ. Μητροπολίτου Ξάνθης κ. Παντελεήμονα, οι προσκεκλημένοι ομιλητές, ο διευθυντής και καθηγητές του σχολείου, βρεθήκαμε στο κοιμητήριο της πόλης για να τελέσουμε τρισάγιο στη μνήμη του. Οι παλιοί μαθητές του μακαριστού εξέφρασαν τη συγκίνησή τους αλλά και τον θαυμασμό τους για το γεγονός πως η κάποτε φοιτητική σχέση με τον καθηγητή τους, τελικά, ξεπέρασε τα όρια του χρόνου και αυτού ακόμα του θανάτου.
Ο άνθρωπος Νίκος Ματσούκας μπορεί να έχει φύγει από κοντά μας εδώ και 12 χρόνια. Το έργο του, όμως, όχι μόνο εμπνέει αδιάκοπα τους μαθητές του, αλλά συνεχίζει να «σπάει κόκαλα», όπως ανέφερε και ο κ. Σταμούλης, στην καρδιά και στο νου του κάθε αναγνώστη, μελετητή και αναζητητή, ο οποίος στις σελίδες των βιβλίων του συναντά το οικουμενικό φως της Ορθοδόξου πίστεως και θεολογίας. Αιωνία η μνήμη του Νίκου Ματσούκα.
oznor
